Doanh nghiệp cần lưu ý gì khi Xuất khẩu nông sản chính ngạch sang Trung Quốc
CHÚ Ý: Đầu tiên muốn xuất khẩu GẠO, NGŨ CỐC, TIÊU, ĐIỀU, CAFE, TRÁI CÂY SẤY, TRÁI CÂY CHẾ BIẾN….NÔNG SẢN, THỰC PHẨM sang Trung Quốc thì phải đăng ký mã GACC theo lệnh 248, khi có mã mới được thông quan, chưa có mã mà xuất qua sẽ bị quay đầu lại.
Để chuyển đổi xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc từ tiểu ngạch sang chính ngạch, cần chấm dứt tư duy dễ dãi, định ra lộ trình cụ thể để tổ chức lại phương thức sản xuất và bán hàng
Sau buổi tọa đàm trực tuyến “Để nông sản không ùn tắc ở cửa khẩu: Đâu là giải pháp căn cơ?” do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức hồi đầu tháng 3, mới đây, ông Lê Minh Hoan, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT), đã chủ trì buổi làm việc với các đơn vị của Bộ Công Thương, Bộ Ngoại giao, Bộ NN-PTNT cùng các doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng về khả năng chuyển đổi xuất khẩu nông sản từ tiểu ngạch sang chính ngạch đối với thị trường Trung Quốc.
Bắt đầu từ chất lượng
Ông Nguyễn Quốc Toản, Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, cho biết thách thức đối với hình thức xuất khẩu tiểu ngạch sang Trung Quốc hiện nay là thị trường này ngày càng giám sát chặt chẽ các mặt hàng không được phép xuất khẩu chính ngạch. Thời gian qua, một số mặt hàng như sầu riêng, chanh leo… vẫn xuất qua các đường mòn, lối mở theo phương thức trao đổi cư dân biên giới nhưng nay cũng không thể nhập khẩu vào Trung Quốc.
Trung Quốc tiếp tục quản lý chặt chẽ về truy xuất nguồn gốc, siết chặt quản lý xuất nhập khẩu biên mậu đối với các mặt hàng nông sản của Việt Nam. “Chính sách quản lý hoạt động biên mậu của Trung Quốc thay đổi linh hoạt tùy theo từng thời điểm với mục đích hạn chế và duy trì lượng hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam theo hướng có lợi nhất cho họ. Chẳng hạn, Trung Quốc chỉ định hoặc cấp phép nhập khẩu, tạm ngừng nhập khẩu hoặc chỉ thông quan một loại hàng hóa tại một cửa khẩu… khiến các doanh nghiệp Việt Nam thường bị động” – ông Toản thông tin.
Tại buổi làm việc, đa số ý kiến cho rằng cần có sự thay đổi trong tư duy và định vị lại thị trường Trung Quốc với các mặt hàng nông sản. Cần xem Trung Quốc là thị trường lớn, có những yêu cầu nghiêm ngặt với các sản phẩm và đẩy mạnh xuất nhập khẩu chính ngạch.
Ông Phạm Thanh Bình, Vụ trưởng Vụ Đông Bắc Á – Bộ Ngoại giao, cho biết Trung Quốc sẽ đẩy mạnh thương mại chính ngạch gắn với các tiêu chuẩn về an toàn vệ sinh thực phẩm. Theo ông Bình, hiện nay, nhu cầu tiêu dùng của thị trường Trung Quốc đã nâng từ cơ bản lên chất lượng và tiến tới an toàn, lành mạnh. Do đó, các tiêu chuẩn áp dụng lên sản phẩm cũng tăng theo, không chỉ với hàng nhập khẩu mà ngay cả các nông sản do Trung Quốc sản xuất.
Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Đinh Cao Khuê, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao, cho biết chuyển đổi xuất khẩu nông sản qua Trung Quốc từ tiểu ngạch sang chính ngạch cần làm càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, với phương thức xuất khẩu tiểu ngạch đang tồn tại, cần có phương án duy trì hợp lý và giảm dần theo từng giai đoạn. “Vấn đề mấu chốt để chuyển đổi từ tiểu ngạch sang chính ngạch là phải bảo đảm được quy trình sản xuất và tiêu chuẩn của sản phẩm” – ông Khuê lưu ý.
Phó Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Bình Thuận Phạm Văn Tấn cho biết thời gian tới, địa phương này sẽ tổ chức lại sản xuất để có được các sản phẩm an toàn, đi vào xuất khẩu chính ngạch theo yêu cầu của các thị trường. Đồng quan điểm, bà Đinh Thị Phương Khanh, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Long An, cũng đề xuất về việc xây dựng những mô hình điểm về sản xuất với quy trình và chất lượng bảo đảm, từ đó đẩy mạnh tuyên truyền để nhiều người có thể học theo, làm theo, nâng cao chất lượng chung cho toàn vùng.
Thanh long không xuất sang Trung Quốc được phải chở về “giải cứu” ở Hà Nội
Đường dài, phải đi mới đến
Theo ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu – Bộ Công Thương, bên cạnh nỗ lực của các bộ, ngành và cộng đồng doanh nghiệp thì các địa phương cũng cần chủ động. “Việc xác định chính ngạch hay tiểu ngạch không chỉ nằm ở phương thức giao hàng mà còn là phương thức sản xuất và phương thức bán hàng. Ở khâu bán hàng, có thể nhìn thấy bài học của các tỉnh phía Bắc như Bắc Giang, Hưng Yên, Hải Dương, Sơn La, đó là sự tham gia quyết liệt của lãnh đạo địa phương” – ông Hải nói.
Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan cho rằng việc chuyển từ xuất khẩu tiểu ngạch sang chính ngạch là “cuộc cách mạng,” cần có sự kiên trì, sẵn lòng và sẵn sàng của cả hệ thống sản xuất, thương mại. Do đó, phải có lộ trình để tổ chức lại sản xuất, thị trường, ngành hàng và cả hiệp hội ngành hàng.
“Đây là vấn đề lâu dài, khó, tồn tại đã nhiều năm nhưng nếu chúng ta không bắt đầu, không có lộ trình thì sẽ mãi không đến đích. Do đó, cần xây dựng lộ trình, thang đo, định vị được thị trường Trung Quốc và đưa ra được trách nhiệm của các bên” – Bộ trưởng Bộ NN-PTNT nhấn mạnh.
Theo người đứng đầu ngành nông nghiệp, cần khơi thông tư duy đối với thị trường Trung Quốc, tránh tình trạng chập chờn, dễ dãi dẫn đến việc sản xuất thả nổi, mùa vụ. Muốn hiểu rõ được thị trường này, ngoài Bộ NN-PTNT, cần có sự phối hợp giữa Bộ Công Thương, Bộ Ngoại giao và trên hết là sự vào cuộc thực chất, hiệu quả từ các hiệp hội ngành hàng. Các bên cần tăng cường sự liên kết để nâng cao hiệu quả trong kinh doanh và xúc tiến thương mại.
Bộ trưởng Lê Minh Hoan cũng đặc biệt lưu ý muốn thành công xuất khẩu nông sản chính ngạch vào Trung Quốc, cần rất nhiều nỗ lực, quyết tâm của các bộ, ngành liên quan; sự sẵn lòng tham gia và đồng thuận của doanh nghiệp và các hiệp hội ngành hàng trong tổ chức lại sản xuất và cách tiếp cận mới đối với thị trường này.
Xuất khẩu nông sản sang thị trường Trung Quốc: Doanh nghiệp cần lưu ý gì?
Các yêu cầu về mã số vùng trồng, an toàn thực phẩm là những việc mà doanh nghiệp cần lưu ý khi xuất khẩu nông sản sang thị trường Trung Quốc.
Nhiều lưu ý khi nông sản xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc
Chia sẻ tại Diễn đàn ‘Thúc đẩy xuất khẩu sầu riêng, chanh leo, khoai lang, chuối và các sản phẩm nông sản – thực phẩm chủ lực sang thị trường Trung Quốc’ do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức sáng 10/12, TS. Phan Thị Thu Hiền, đại diện Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết, hiện nay, Việt Nam có 7 loại trái cây xuất khẩu truyền thống bao gồm xoài, thanh long, nhãn, vải, dưa hấu, chôm chôm, mít và 5 loại xuất khẩu theo hình thức ký kết Nghị định thư là măng cụt, thạch đen, sầu riêng, chuối và khoai lang được phép xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.
Toàn cảnh Diễn đàn
“Việt Nam đang xuất khẩu tạm thời với quả chanh leo và ớt tươi. Các mặt hàng đang tiếp tục đàm phán mở cửa thị trường là bưởi, na, dừa, roi, chanh… Lô hàng xuất khẩu phải có Giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật và không nhiễm đối tượng kiểm dịch thực vật của Trung Quốc”, TS. Phan Thị Thu Hiền thông tin.
Câu hỏi đặt ra là nông sản Việt muốn đi Trung Quốc cần tuân thủ những yêu cầu gì? Về việc này,TS. Phan Thị Thu Hiền cho hay, hiện nay, Trung Quốc đưa ra các yêu cầu về vùng trồng xuất khẩu sang nước bạn. Đó là phải áp dụng thực hành nông nghiệp tốt (GAP). Theo đó, phải không có các đối tượng kiểm dịch thực vật mà Tổng cục Hải quan Trung Quốc yêu cầu; phải được theo dõi và giám sát sinh vật gây hại bởi cán bộ kỹ thuật; phải lưu trữ hồ sơ giam sát và phòng trừ sinh vật gây hại.
Còn đối với các cơ sở đóng gói, cần phải thiết lập hệ thống quản lý chất lượng và truy xuất nguồn gốc. Sau khi đóng gói phải bảo quản ở khu vực riêng biệt không để chung với hàng xuất khẩu sang các thị trường khác.
Đồng thời, phải được áp dụng các biện pháp kiểm soát sinh vật gây hại. Trên mỗi hộp hàng xuất khẩu sang Trung Quốc đều phải in bằng tiếng Anh hoặc tiếng Trung tên vùng trồng, tên cơ sở đóng gói, mã số đăng ký… Bên cạnh đó, trên hộp ghi dòng chữ tiếng Trung hoặc tiếng Anh: “Exported to the People’s Republic of China” (输往中华人民共和国).
Khu vực đóng gói phải vệ sinh sạch sẽ và phải có nền cứng. Vật liệu đóng gói phải sạch sẽ, đảm bảo vệ sinh, chưa qua sử dụng và tuân thủ các yêu cầu về kiểm dịch thực vật. Vật liệu đóng gói bằng gỗ tuân thủ ISPM 15. Container chứa khoai lang phải sạch sẽ, đảm bảo vệ sinh và phải được khủ trùng.
Cũng theo TS. Phan Thị Thu Hiền, Trung Quốc cũng đưa ra cảnh báo những phương pháp xử lý đối với các trường hợp vi phạm. Cụ thể, lô hàng không có Giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật hợp lệ sẽ bị trả lại hoặc tiêu hủy. Lô hàng của các cơ sở chế biến chưa đăng ký sẽ bị trả lại hoặc tiêu hủy. Nếu phát hiện đất, lô hàng sẽ bị trả lại hoặc tiêu hủy.
Nếu phát hiện thấy đối tượng kiểm dịch thực vật mà Trung Quốc quan tâm, các đối tượng kiểm dịch thực vật còn sống khác, hoặc tìm thấy tàn dư thực vật, lô hàng sẽ được xử lý, trả lại hoặc tiêu hủy. Nếu phát hiện trường hợp không tuân thủ các yêu cầu kiểm tra và kiểm dịch nhập khẩu khác của Trung Quốc, lô hàng sẽ bị xử lý theo luật và quy định có liên quan.
Minh bạch hóa quy trình sản xuất
Đưa ra những hướng dẫn sản xuất nông sản đạt tiêu chuẩn xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc, Ths. Ngô Xuân Chinh – Giám đốc Trung tâm nghiên cứu chuyển giao tiến bộ kĩ thuật nông nghiệp, Viện Khoa học và Kỹ thuật Nông nghiệp miền Nam, cho biết, việc thiết lập quản lý vùng trồng theo tiêu chuẩn VietGAP sẽ đảm bảo được tính minh bạch để truy nguyên được nguồn gốc sản phẩm và nâng cao chất lượng cũng như hiệu quả sản xuất nông sản của Việt Nam.
Thông tin về vấn đề quản lý sản phẩm và truy nguyên nguồn gốc, Ths. Ngô Xuân Chinh cho biết, sản phẩm trước và sau thu hoạch cần phải được phân tích theo các chỉ tiêu về: giới hạn tối đa dư lượng thuốc bảo vệ thực vật theo Thông tư 50/2016/TT-BYT, giới hạn ô nhiễm kim loại nặng trong thực phẩm theo QCVN 8-2:2011/BYT, giới hạn ô nhiễm độc tố vi nấm trong thực phẩm theo QCVN 8-1:2011/BYT. Cơ sở sản xuất phải lấy mẫu và phân tích sản phẩm theo quy định trên cơ sở kết quả đánh giá nguy cơ trong quá trình sản xuất.
Đại diện Viện Khoa học và Kỹ thuật Nông nghiệp miền Nam cũng lưu ý, tổ chức, cá nhân sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP phải tổ chức kiểm tra nội bộ theo các yêu cầu của VietGAP không quá 12 tháng một lần. Khi phát hiện điểm không phù hợp phải phân tích nguyên nhân và có hành động khắc phục. Thời gian thực hiện hành động khắc phục trước khi giao hàng cho khách hàng nhưng không quá 3 tháng tùy thuộc nội dung điểm không phù hợp….
Trao đổi về yêu cầu của Trung Quốc về an toàn thực phẩm đối với thực phẩm có nguồn gốc thực vật nhập khẩu, bà Nguyễn Thị Phương Hoa – đại diện Cục Bảo vệ thực vật – nhấn mạnh, các yêu cầu về an toàn thực phẩm của Trung Quốc đối với các sản phẩm nhập khẩu ngày càng khắt khe và liên tục cập nhật, bổ sung mới.
Doanh nghiệp nước ngoài sản xuất thực phẩm vào thị trường Trung Quốc cần đáp ứng Điều 5, Lệnh 248 gồm: Thuộc Quốc gia có hệ thống quản lý an toàn thực phẩm được Tổng cục Hải Quan Trung Quốc đánh giá tương đương; Được thành lập và chịu sự giám sát hiệu quả của cơ quan có thẩm quyền quốc gia đó; Thiết lập hệ thống quản lý an toàn vệ sinh thực phẩm trong sản xuất, xuất khẩu hiệu quả, hợp pháp tại quốc gia đó và đảm bảo thực phẩm xuất khẩu sang Trung Quốc đáp ứng các luật và quy định liên quan và các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm của Trung Quốc.
“Các doanh nghiệp đã được cấp mã số xuất khẩu năm 2021 cần thực hiện bổ sung thông tin đăng ký xuất khẩu sang Trung Quốc theo Lệnh 248 trước ngày 30/6/2023 (Doanh nghiệp có thể xem Thông báo số 2359/BVTV-ATTPMT ngày 11/8/2022 đăng tải trên website của Cục Bảo vệ thực vật). Bên cạnh đó, các đơn vị đăng ký cấp mã số xuất khẩu mới cũng như bổ sung thông tin năm 2021 thực hiện theo hướng dẫn tại Công số 953/BVTV-ATTPMT ngày 13/4/2022, đăng tải trên website của Cục Bảo vệ thực vật”, bà Nguyễn Thị Phương Hoa lưu ý.
Năm 2022 là năm mở cửa thị trường nông sản Việt sang thị trường Trung Quốc khi thời gian gần đây Tổng cục Hải quan Trung Quốc và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ký nhiều Nghị định thư quy định về kiểm dịch và an toàn thực phẩm đối với sầu riêng, chuối, khoai lang, tổ yến và thông báo nhập khẩu thí điểm chanh leo từ Việt Nam sang Trung Quốc.
Theo đó, một trong những yêu cầu của các quy định này là cơ sở sản xuất phải có mã vùng trồng, vùng nuôi, mã cơ sở đóng gói được Tổng cục Hải quan Trung Quốc phê duyệt nhằm quản lý về an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc.
Năm 2022, khả năng xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt khoảng 54 tỷ USD. Trong đó, thị trường Trung Quốc là một trong những thị trường trọng điểm. Cùng nhau giải đáp những thắc mắc, tháo gỡ những khó khăn vướng mắc để việc sản xuất cũng như xuất khẩu nông sản, trái cây của các doanh nghiệp Việt Nam sang thị trường 1,4 tỷ dân được thuận lợi và ngày càng mở rộng.
